วิจัยและเรียนรู้

พิพิธภัณฑ์ศิลปกรรมแห่งชาติ

ชุดโครงการ : ศิลปะเอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับสังคมเนื่องในโอกาสฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ครบ 250 ปี

ชื่อโครงการ : โครงการการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างพัฒนาการศิลปะร่วมสมัยและการมีส่วนร่วมของสังคมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งแต่ปลายทศวรรษ 1970 จนถึงปัจจุบัน (ระยะที่ 2)

ปีงบประมาณ : 2564

ระยะเวลาการดำเนินโครงการ : 1 ต.ค. 2565 - 31 พ.ค. 2566

ที่มาและความสำคัญ :

ในปัจจุบันข้อมูลการวิจัยและการเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับศิลปะร่วมสมัยของประเทศเพื่อนบ้านในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในวงวิชาการไทยและวงการศิลปะไทยยังมีอยู่จำกัด งานค้นคว้าวิจัยอันเกี่ยวข้องกับการสำรวจองค์ความรู้ นอกจากนี้ยังรวมไปถึงความคลาดแคลนเอกสารภาษาไทยสำหรับนักศึกษา, วงการวิชาการศิลปะ, ตลอดจนวงการศิลปะ ด้วยเหตุนี้ “การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างพัฒนาการศิลปะร่วมสมัยและการมีส่วนร่วมของสังคมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งแต่ทศวรรษ 1970 จนถึงปัจจุบัน” จึงต้องการที่จะศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างศิลปะและพัฒนาการของสังคมในประเทศไทย โดยศึกษาเปรียบเทียบกับประเทศอื่น ๆ ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะปฏิสัมพันธ์ของศิลปะร่วมสมัยกับสังคม, เศรษฐกิจ, การเมือง, วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ตลอดจนประเด็นเรื่องสิ่งแวดล้อมและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศทั้งในระดับโลกและในระดับโลก เพื่อสร้างฐานความรู้เชิงประวัติศาสตร์ศิลปะ อันสามารถนำไปสู่การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างศิลปะและสังคมในเชิงลึกต่อไป

วัตถุประสงค์ :

  1. 1. เพื่อศึกษาการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างพัฒนาการของศิลปะร่วมสมัย และการมีส่วนร่วมของสังคมในประเทศไทยและภูมิภาคเอเชียตะวันออกฉียงใต้ในช่วงระหว่างปลายทศวรรษ 1970 จนถึงต้นทศวรรษ 2000
  2. เพื่อเผยแพร่ความรู้และสร้างความเข้าใจให้กับสาธารณชนได้รับรู้ว่าศิลปะร่วมสมัยนั้นมีความสัมพันธ์กับพัฒนาการทางสังคม, การเมือง, เศรษฐกิจ, วัฒนธรรม, และสภาพแวดล้อม ทั้งยังมีส่วนช่วยขับเคลื่อนให้เกิดการผลิตความรู้ใหม่แบบสหวิทยาการอย่างสร้างสรรค์
  3. เพื่อชี้ให้เห็นถึงความสัมพันธ์กันระหว่างเสรีภาพทางการแสดงออกของศิลปะกับพัฒนาการของภาคประชาสังคมในประเทศไทย ผ่านการเชื่อมโยง วิเคราะห์ เปรียบเทียบกับตัวอย่างอื่น ๆ ในประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่ต่างมีบริบทเฉพาะที่แตกต่างกันออกไป
  4. เพื่อสร้างความเข้าใจและตระหนักว่าศิลปะร่วมสมัยมีหน้าที่และเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาคุณภาพชีวิตและสติปัญญาของประชาชนในชาติ และเสริมสร้างให้ภาครัฐพัฒนานโยบายสนับสนุนในเรื่องศิลปกรรม
  5. เพื่อพัฒนานโยบายการสะสมผลงานศิลปะและการจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์ศิลปกรรมแห่งชาติ เนื่องในโอกาสฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ครบ 250 ปี

กรอบคิด/แนวทางการดำเนินงาน :

สืบเนื่องจากโครงการในระยะแรก การดำเนินโครงการวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ในระยะที่สองที่นี้แบ่งออกเป็น 3 รูปแบบได้แก่

  1. การสำรวจเอกสารเพื่อสร้างฐานความรู้เกี่ยวกับศิลปะร่วสมัยใหม่ในไทย อันเป็นการดำเนินการสืบเนื่องจากโครงการในระยะแรก โดยใช้การรวบรวมและสังเคราะห์ข้อมูลจากหนังสือ, บันทึก, จดหมายเหตุ, และสูจิบัตรนิทรรศการ เพื่อสร้างฐานความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของนิทรรศการ ในช่วงปลายทศวรรษ 1970 จนถึงปัจจุบัน
  2. การวิจัยภาคสนาม สำหรับสำรวจผลงานศิลปะในพื้นที่สาธารณะ, เยี่ยมชมสตูดิโอศิลปะของศิลปิน, เยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์และหอศิลป์, ตลอดจนการสัมภาษณ์กับศิลปินรวมถึงผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง ในภูมิภาคต่าง ๆ ของประเทศไทย เช่น กรุงเทพและปริมณฑล, ในภาคอีสาน (เช่น จังหวัดโคราช, ขอนแก่น, อุบลราชธานี, อุดรธานี), ภาคเหนือ (เช่น จังหวัดน่าน, เชียงใหม่, เชียงราย) ภาคใต้ (เช่น จังหวัดสงขลา, ปัตตานี, นราธิวาส, กระบี่, พังงา, สงขลา)
  3. โครงการวิจัยยังจะดำเนินการทำงานร่วมกับผู้ออกแบบฐานข้อมูลดิจิทัลเพื่อพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน, สถาปัตยกรรมฐานข้อมูล, และเมทาดาทา (metadata) เพื่อใรองรับการพัฒนาและออกแบบฐานข้อมูลประวัติศาสตร์ศิลปะ, นิทรรศการศิลปะ, และผลงานศิลปกรรมของพิพิธภัณฑ์ศิลปกรรมแห่งชาติ เนื่องในโอกาสฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ครบ 250 ปี ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต

หัวข้อ/ประเด็น/โจทย์/และขอบเขต :

ศึกษานิทรรศการศิลปะร่วมสมัย ทั้งในรูปแบบของ โครงการศิลปะ กิจกรรมทางศิลปะ ตลอดจนผลงานศิลปะ ของศิลปิน ในประเทศไทยและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ภายใต้บริบทของกระบวนการเปลี่ยนแปลงทางศิลปะนานาชาติ ตั้งแต่ปลายทศวรรษ 1970 ถึงต้นทศวรรษ 2000 โดยเฉพาะอย่างยิ่งศิลปะร่วมสมัยอันเกี่ยวข้องกับการมีส่วนร่วมของสังคม อันเกี่ยวข้องกับสถานการณ์ทางสังคม เช่น ประเด็นทางการเมือง, วัฒนธรรม, วิทยาศาสตร์, เทคโนโลยี, และสิ่งแวดล้อม

ผลผลิต/ผลลัพธ์/ผลกระทบ :

  1. รายงานวิจัย ปีที่ 1 ระยะที่ 2 เรื่อง “การศึกษานิทรรศการศิลปะร่วมสมัยของศิลปินไทยภายใต้บริบทของกระบวนการเปลี่ยนแปลงทางศิลปะนานาชาติ ตั้งแต่ทศวรรษ 1970 ถึงปัจจุบัน”
  2. ชุดข้อมูลระยะที่ 2 เพื่อนำไปใช้ในการพัฒนาฐานข้อมูลดิจิทัลสำหรับโครงการวิจัยในระยะต่อไป
  3. ต้นแบบ (Prototype) ฐานข้อมูล

แหล่งทุน :

สนับสนุนทุนอุดหนุนการวิจัยจากสำนักงานปลัดกระทรวงอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สป.อว.) และสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.)

สถานะโครงการ : สิ้นสุดโครงการ (end of the project)

คณะทำงาน :

  • อาจารย์ ดร. วิภาช ภูริชานนท์ / หัวหน้าโครงการ
  • อาจารย์ กษมาพร แสงสุระธรรม / นักวิจัย